حل مساله یکی از مهارت های بسیار کاربردی است که به ما کمک می کند بتوانیم در تصمیم گیری ها درست عمل کنیم و با تقویت مهارت حل مساله , کیفیت تصمیم گیری هایمان را به مراتب بالاتر ببریم .

از انجا که مهارت حل مساله می تواند بر کیفیت زندگی ونیز کسب و کار ما تاثیر بگذارد قصد داریم در این مقاله به طور مفصل در مورد ان بیشتر بدانیم و با تکنیک های موثردر ان بیشتر اشنا شویم تا زمانی که با مشکل مواجه می شویم به سرعت و اگاهانه بتوانیم مشکلات را حل کنیم .

آنچه در مهارت حل مساله می خوانید

• مقدمه
• تعریف مهارت حل مساله
• چرا حل مساله مهم است
• استراتژی های حل مساله
• تکنیک های موثر برای تقویت حل مساله

مقدمه

بدیهی است که افراد و سازمان ها با مشکلات و چالش های بسیاری روبرو می شوند .ازین رو مهارت حل مساله از اهمیت ویژه ای برخوردار است .
اگر یادبگیریم که چگونه می توانیم علت یک مشکل را پیدا کنیم و راه حل درست را تشخیص دهیم و ان را جایگزین کنیم , توانایی ما در حل مساله افزایش یافته است و به تبع می توانیم با مشکلاتی که روبرو می شویم به صورت درست تری تصمیم گیری کنیم .
درابتدا مانند هر دانش دیگری نیاز است که با مفهوم بنیادی و اولیه ان اشنا شویم. .

تعریف مهارت حل مساله

مهارت حل مساله

فرایند حل مساله یا problem solving یعنی پیدا کردن علت بروز مشکل و اتخاذ راه حلی که بتوان بهترین تصمیم را گرفت .
با توانایی در حل مساله می توان از چالش ها بعنوان فرصت بهره برد .
در حقیقت چالش ها را می توان به عنوان یک تفکرعامل دانست و با اگاهی ازان عبور کرد تا به تفکر گذرگاه (راه حل ) رسید .
یادگیری این مهارت مدیریت زمان را می طلبد , به این معنی که باید در بازه ی زمانی کودکی تا قبل از بزرگسالی در خانواده و محیط های اموزشی مثل مدارس این مهارت را به کودکان یاد دهند .

اما مهم است بدانید نحوه ی برخورد افراد با مسائل متفاوت است و به طور کلی سه نوع واکنش را دربرمی گیرد .

1) واکنش ناسازگار

در این روش افراد در برخورد با مسائل با بروز احساسات قوی ,منجر به تصمیم گیری های غیرعقلانی می شوند .به طور مثال استعمال دخانیات و مواد مخدر .

2) واکنش سازگار

افراد دیگری نیز هستند که در مواجهه با چالش ها و مشکلات سکوت اختیار می کنند و عملا ان را حل نشدنی می دانند و خود را با شرایط وفق می دهند و سازگار می شوند .

3) واکنش مسئله مدار

دسته ای از افراد با گرداوری اطلاعات و برنامه ریزی صحیح و نیز صبرو حوصله با مشکل مقابله می کنند .این نوع واکنش , مهارتی است که میتوان با یادگیری ان به شکل بهتری با مسائل روبرو شد .

چرا مهارت حل مساله مهم است ؟

افرادی که از این توانایی برخوردارهستند در برخورد بامسائل و مشکلات غیرمنتظره به خوبی می توانند مدیریت را به دست گرفته و ان راحل کنند . چه بسا دیگران نیز از انها به عنوان مرجع استفاده می کنند و با مشورت با انها مشکلاتشان را حل می کنند.
همچنین مهارت حل مساله به خوبی می تواند اعتماد بنفس را افزایش دهد .
در یک سازمان اگر فردی این توانایی را داشته باشد از سوی مافوق مورد توجه قرار می گیرد و به ارتقای جایگاه شغلی وی منجر خواهد شد .

استراتژی های مهارت حل مساله

مهارت حل مساله برای مدیران

1) مهارت تفکرخلاقانه

شاید شماهم تابه حال دربرابر مشکلات سردرگم شده باشید و ندانید حرکت در کدام جهت درست است ؟ این مسائل پیچیده ما را به نقطه ی مبهمی می رساند اما اگر بخواهیم حل مساله کنیم و به دنبال راه حل درست باشیم گاهی تفکر خلاقانه می تواند ما را نجات دهد .باید بتوانیم به روش خلاقانه ای بهترین رویکرد را انتخاب کنیم .

2)مهارت تفحص و جستجو

یکی دیگر از مهارت های حل مساله تحقیق وجستجو به روشی کارامد است که منجر به نتیجه میشود . دراین روش باید زمان کافی برای جمع اوری اطلاعات و تجزیه و تحلیل انها قرار داد. در روند تحقیق و تفحص میتوان ازمشورت با همکاران و افرادی که واجد صلاحیت هستند بهره ببریم .

3)مهارت تحلیل و بررسی

مهم است که قبل از ورود به هر مسئله ای بتوانیم ابعاد مختلف ان را بررسی کنیم و با توجه به انها تصمیمی اگاهانه بگیریم .در این روش می توان به سرمنشا بروز مشکل و علت ان پی ببریم .

4)مهارت تصمیم گیری درست

هیچ مشکلی بدون راه حل نیست و مهارت تصمیم گیری درست به ما کمک می کند بتوانیم بهترین تصمیم را بگیریم. درواقع باید به یاد داشته باشیم همواره راهی برای حل مشکل وجود دارد .براین اساس باید بتوان با مهارت تصمیم گیری درست دست به اقدامی بزنیم که در اینده بتوان از وقوع اتفاقات جدید جلوگیری کرد .
در این راستا , میتوان زمانی را برای تفکر و خلق ایده های جدید در برنامه ی روزانه اختصاص داد تا بتوان با روشی کارامد به حل مشکلات پرداخت .

5)مهارت برقراری ارتباط

یک دیگر از مهارت های مورد نیاز برای حل مساله , مهارت برقراری ارتباط است.
کانال های ارتباطی به خوبی می توانند ما را با افرادی همسو کنند که بتوانیم مشکل مورد نظر را برطرف کنیم . ارتباطات درست ما را از سردرگمی و اتلاف وقت دور نگه می دارد و باعث می شود بتوانیم بهترین عملکرد را داشته باشیم .
از افرادی که تخصص در زمینه ی مورد نظر دارند استفاده کنیم و از برقراری ارتباط با کسانی که پیشینه ای ندارند پرهیز کنیم .

6) مهارت مدیریت زمان

مهارت مدیریت زمان یکی از مهم ترین مهارت های مورد نیاز برای حل مساله است .
زیرا باید بتوانیم در زمان درست به حل مشکل بپردازیم . مدیریت زمان کمک می کند در زمان معین راه حلی مناسب پیدا کنیم به طوری که نتیجه مطلوب بگیریم .
در یک سازمان افراد باید به گونه ای عمل کنند که بتوانند در زمان مناسب به مافوق خود بازخورد دهند در این راستا ممکن است کارفرما ضعف هایی را از سوی افراد متوجه شوند که می توانند با اموزش مدیریت زمان براین مهارت مسلط شوند .

تکنیک های موثر برای تقویت حل مساله

در این قسمت به تکنیک های موثر برای تقویت حل مساله می پردازیم .شاید فکر کنید از پس این تکنیک ها بر نمی ایید و لازم است خیلی باهوش باشید که بتوانید در برابر مشکلات راه حل های عالی پیدا کنید .
اما این یک باور کاملا مخرب است زیرا هرکسی با تمرین و تکرار می تواند این تکنیک ها را یاد بگیرند و در زندگی پیاده کند.

1)باچرا شروع کنید

برای دستیابی به راه حل و نیز تقویت مهارت حل مساله میتوانید با چرا شروع کنید. دراین صورت ریشه ی مشکلات و علت اصلی ان را پیدا می شوند . با پاسخ دادن به سوالاتی که با چرا شروع می شود به دلایل عمیق تری از مشکلات دست پیدا می کنید و به این ترتیب می توانید یک بار برای همیشه مشکلات را به روشی کارامد حل مساله کنید .
برای این منظور مثالی را عنوان می کنم تا بتوانید درک بیشتری پیدا کنید .
اگر مشکل شما این است که هیچ وقت به اندام ایده ال خود نمی رسید اینگونه ان را زیر سوال ببرید.
• چرا به اندام ایده ال خود نمی رسم ؟ من برای ورزش کردن وقت نمی گذارم.
• چرا برای ورزش کردن وقت نمی گذاری ؟ چون درطول روز کارهای زیادی برای انجام دادن دارم و وقت کم می اورم
• چرا وقت کم می اوری؟ برنامه ی روزانه ندارم و زمان زیادی به بطالت می گذرد .
• چرا برنامه ی روزانه نداری ؟چون تبدیل به عادت نشده
• چرا تبدیل به عادت نشده ؟ هیچ وقت شروع نکرده ام .
به این ترتیب با طرح سوالاتی که با چرا شروع می شود به عمق مشکل نفوذ می کنیم و علت اصلی ان بروز می کند .

2)روی راه حل تمرکز کنیم

ما میتوانیم با بدست گرفتن مدیریت ذهن مان بجای تمرکز بر مشکل, روی راه حل تمرکز کنیم . این مهارت به خوبی می تواند ماهیچه های ذهن را قوی کند و در مواجهه با مشکلات همواره بتوانید در جستجوی راه حل های فوق العاده باشید و تمرکزتان را از روی مشکل بردارید .
ناگفته نماند برداشتن تمرکز از روی مشکل به این معنی نیست که ان را نایده بگیریم بلکه باید در ابتدا مشکل را درک کنیم و سپس با یک استراتژی راه حل محور جلو برویم وروی ان متمرکز شویم.

3)ساده سازی مساله

ذهن ما مسائل را همیشه دشوار و پیچیده جلوه میدهد و انجام انها را غیرممکن در حالیکه اصلا اینطور نیست .برای تقویت مهارت حل مساله و برطرف کردن مشکل باید بتوانیم مسائل را کلیت ببخشیم و از تمرکز روی جزییات دست برداریم وتا جایی که امکان دارد به ساده سازی مساله بپردازیم .
در این صورت است که مسیری روشن و واضح به روی ما باز می شود زیرا میدانیم اکثر چیزهای ساده هستند که بسشترین بازدهی را دارد .

4)تهیه چک لیست

یکی از روش های تقویت مهارت حل مساله این است که با استفاده از تفکر خلاقانه می توانیم از تمام راه حل های ممکن که به ذهنمان خطور می کند بتوانیم چک لیستی تهیه کنیم و برای رفع مشکل انها را به کارببندیم .
نکته ی حائز اهمیت این است که در این روش هیچ وقت ایده های تانرا دست کم نگیرید هرچند در نگاه اول مسخره به نظربرسند زیرا همین ایده های غیر متعارف می تواند به راه حل های عملی شگفت انگیزی ختم شود .

5)ازجانب دیگری به مساله نگاه کنیم

برای تقویت مهارت حل مساله باید تلاش کنیم با دیدگاه دیگری بتوانیم به مساله نگاه کنیم و ان را از جوانب دیگر بررسی کنیم .با این روش رویکرد برا یحل مساله تغییر خواهد کرد زیرا به جوانبی از مساله پرداخته می شود که تا کنون به انها توجه نکرده ایم .

6)مثبت نگری را فراموش نکنیم

روش دیگری که کمک می کند بتوانیم مهارت حل مساله را تقویت کنیم این است که تفکرات مثبت را جایگزین تفکرات منفی کنیم و بابه زبان اوردن تفکراتی که بار مثبت دارند فرکانس مثبت به کائنات ارسال کنیم زیرا کلمات دارای انرژی هستند و ما می توانیم انتخاب کنیم که چگونه به فکرو اندیشه ی خود جهت دهیم .

سخن نهایی:

مهارت حل مساله می تواند بخش مهم از زندگی فرد و سازمان ها به حساب بیاید. در یک سازمان فردی اگر مهارت کافی برای پیدا کردن علت مشکل و تجزیه و بررسی جوانب مختلف ان را داشته باشد و بتواند با استفاده از راه حل ها نتایج مطلوبی رقم بزند قطع به یقین از سوی کارفرما مورد توجه بیشتری است .کمااینکه می توانید در رزومه ی کاری خود نیز این مهارت را یاداوری کنید .در این مطلب به طور مفصل درمورد مهارت حل مساله و تکنیک های موثر برای تقویت ان را توضیح داده ایم .خوشحال می شویم اگر نظرات و سوالات خودتان را با ما در میان بگذارید . با مهر

بابک نیک نژاد