آموزش مهارت مدیریت زمان به کودکان(قسمت ۲) | بابک نیک نژاد

(زمان)، این واژه بسیار آشنا برای همگان

راستی زمان به چه معنایی است ؟

• زمان، به ما گوشزد می کند که با گذشتن هر لحظه از زندگی فرصتی از دست می رود.
• پس باید چه کاری انجام بدهیم تا بتوانیم از این موهبت رایگان و فراوان الهی به درستی استفاده کنیم؟
• بله درست است. باید آن را مدیریت کنیم.
• دوستان همراه : شما چقدر به مدیریت زمان اهمیت می دهید؟
• آیا از زمان کودکی این مهارت را آموزش دیده اید؟
• اصلا چرا مدیریت زمان برای همگان ضروری و مهم است؟

نکته:

اگر قسمت اول مدیریت زمان برای کودکان را مطالعه نکرده اید کلیک کنید.

دراین مقاله، راهکارهای ساده ای برای آموزش مهارت مدیریت زمان به کودکان را معرفی خواهیم کرد.
با ما همراه باشید:
یکی از موهبت های بسیار مهم و ارزشمندی که دراختیار موجودات زنده قرار گرفته، زمان است. زمانی که محدود و به سرعت درگذر است، که با ازدست دادن آن فرصت های طلایی نیز از دست می روند. یادگیری مهارت مدیریت زمان برای داشتن زندگی بهتر برای همگان الزامی و مهم است و چه بهتر که از دوران کودکی آموزش داده شود که درنهاد کودک پایه گذاری شود.
متاسفانه درکشورعزیز ما ایران، این آموزش به طور رسمی و جدی در حیطه کاری آموزش و پرورش قرار نگرفته است، پس باید خود اولیا و پدر ومادرهای عزیز و گرامی این آموزش را از همان کودکی به فرزندانشان بدهند، البته با زبانی کودکانه و با شیوه های خلاقانه، تا کودک با اشتیاق از آن استقبال کند.
گاهی از اوقات خود شما هم که والد هستید این مهارت را آموزش ندیده اید و هنوز پس از گذشتن سالیان درازی از زندگی با اتلاف زمان درگیر هستید. اما مهم نیست می توانید درکنار آموزش مدیریت زمان برای خودتان، آن را به کودکان دلبندتان هم آموزش بدهید و به قول معروف با یک تیر دو نشان بزنید.

رابرت مایرز، دکترای روانشناسی توضیح می دهد:

“برنامه های منظم روز، ساختارخاصی را فراهم می کند که به دنیای کودک خردسال نظم می دهد. اگرچه پیش بینی پذیری می تواند برای بزرگسالان خسته کننده باشد، اما کودکان با تکرار و داشتن روال و روتین رشد می کنند. درواقع برنامه ها از روزهای اول زندگی شکل می گیرند.

دکتر مایرز می افزاید: نوزادان به ویژه، به برنامه های منظم مربوط به خواب و غذا و حتی برنامه های روتین والدین که منجر به انجام فعالیت ها شود، نیاز دارند. با بزرگتر شدن فرزندانتان بهتر است به آن ها کمک کنید تا یک برنامه روزمره تنظیم کنند”.

انواع آموزش مدیریت زمان درسنین مختلف:

نوع آموزش مهارت مدیریت در کودکان درسنین مختلف متفاوت است که دراین جا به برخی ازآنان اشاره می کنیم.

آموزش مدیریت زمان برای کودکان 4تا 6 سال:

دراین دوران کودک هنوز سواد نوشتن و خواندن ندارد و خیلی با مفهوم ساعت و گذر زمان آشنا نیست پس باید با راهکارهای غیر مستقیم، این مهارت را دراو تقویت کنیم. در ابتدا داشتن برنامه و جدول و مدیریت زمان را درقالب بازی و سرگرمی اجراکنیم تا کودک به انجام آن ترغیب شود و این اعمال را به چشم بازی و سرگرمی نگاه کند تا بعدها به طور عادت دراو نمود پیدا کند.

۱. ساعت شنی

یکی از بهترین این ابزار برای آموزش مدیریت زمان درکودکان استفاده از ساعت شنی باشد . بدین صورت که به او می گوییم ما ساعت شنی را برمی گردانیم و تا این شنها به پایین برسند فرصت داریم که یک نقاشی بکشیم و یا یک کارتون ببینیم ویا… به این صورت کودک به طور بصری شاهد گذر زمان و اهمیت آن می شود. با برگرداندن شاعت شنی و ریزش آن به سمت پایین یک نوع بازی بصری راه میفتد که کودک را به وجد میآورد تا کاری را شروع و به پایان برساند.

۲. ترسیم جدول و استفاده از استیکر

جدولی تهیه می کنیم و درآن حداقل پنج مورد ازکارهایی که او باید انجام دهد را می نویسیم و با شکل ترسیم می کنیم و پس از انجام هرکار، خود کودک آن جدول را رنگ کند و یا یک استیکر یا ستاره و یا… را که برای او جذاب است را درون آن پنجره قرار بدهد. به این شکل کودک ما هم تشویق می شود که جدول روزانه را پر کند و هم از انجام کارهایش لذت می برد.
می توانیم برای کشیدن جدول از اشکال حیواناتی که او علاقه دارد، مثل خرگوش، فیل یا زرافه و… استفاده کنیم به طوری که عکس حیوان را ترسیم کرده و درون شکم او جدول را بکشیم. وظایف او می تواند مسواک زدن ویا جمع کردن اسباب بازی هایش و یا کشیدن نقاشی و یا خواندن کتاب باشد.

می توانیم برروی شکم فیل و درون گل ها وظایف او را بنویسیم

۳.مفهوم روز و شب

از رفت و آمد شب و روز هم می توانیم برای آموزش زمان و کاربرد مدیریت درآن استفاده کنیم.
مثلا به او بگوییم امروز تا غروب آفتاب فرصت داری که…..
ویا امشب تا موقع آمدن صبح و طلوع خورشید فرصت داری که …..
تا خورشید درآسمان هست تو می توانی……
و…

۴. استفاده از موزیک

می توانیم یک موزیک مناسب با سن کودک را بگذاریم و به او مهلت بدهیم تا پایان یافتن موزیک مورد نظر، کاری که به او محول کرده ایم را انجام دهد و با تمام شدن موزیک، او دست از کار بکشد و یا کارخودش را تمام کرده باشد.

آموزش مهارت مدیریت زمان درکودکان 7تا 10 سال:

دراین زمان کودکی که به مدرسه رفته است با مفهوم زمان و زنگ تفریح و درس و برنامه ریزی کمی آشنا شده است پس می توانیم به راحتی برنامه زمان بندی برای انجام کارهایش را با کمک خودش داشته باشیم. حالا دیگر می توانیم از ابزارها برای انجام کارها کمک بگیریم و حتی او را با دوستان و همسن هایش به رقابتی سالم درانجام کارهایش تشویق کنیم. از این نوع ابزار می توانیم برای بهبود مدیریت زمان استفاده کنیم.

۱.تهیه ساعت مچی و ساعت دیواری

می توانیم با هدیه دادن یک ساعت مچی به کودک، مفهوم اهمیت زمان را به او نشان بدهیم تا او بتواند با استفاده از ساعت آن را مدیریت کند. و یا یک ساعت دیواری با سلیقه و متناسب با سن او برای اتاقش تهیه کنیم تا بتواند گذر زمان را به راحتی درک کند.

۲.استفاده از تایمر:

تایمر را بگذاریم و به او بگوییم که اگر کارها را درزمان مشخص شده انجام دهد برای او جایزه ای درنظرخواهیم گرفت به طور مثال: عصرانه یک خوراکی ویژه درنظر خواهیم گرفت و یا او را به دیدن برنامه مورد علاقه اش دعوت خواهیم کرد.

۳.نوشتن برروی تخته وایت برد

دراین زمان هم هنوز می توان از جدول برنامه روزانه برای او استفاده کرد جدولی از کارهایی که باید انجام بدهد را برروی تخته و یا کاغذ، روی دیوار اتاقش آماده کنیم و او را برای انجام آن ها ترغیب کنیم. با این عمل چون کارهایی که باید درزمان مشخص انجام دهد درست مقابل دیدگان او قرار دارد کمتر خطا می کند و بهتر می تواند زمانش را مدیریت کند. باید سعی کنیم هرزمان که کودک کارها را درزمان خودش انجام داد به او یک هدیه هرچند کوچک بدهیم تا قدر زمان را بهتر بداند.
یا نوشتن کارها برروی آینه،
این روش مخصوصا برای دختر خانم ها اکثر اوقات جواب، می دهد.
وقتی که برنامه های روزانه او درمقابل دیدگانش باشد دیگر ذهنش از آن ها دور نشده و احتمال این که کارها را در زمان مقرر انجام دهد بسیار بیشتر خواهد شد.

آموزش مهارت مدیریت زمان برای سنین 10 تا 16 سال

ازاین سن به بعد کودک مفهوم مدیریت را بهتر درک می کند. الان زمانی است که با ترفندهای مختلف و جذاب، مدیریت زمان را بیاموزد. حالا می توانیم برای او سالنامه یا تقویمی درنظر بگیریم که او وظایف و کارهای روتین خود را درآن یادداشت کند و برای آن ها زمان پایان بگذارد.
داشتن دفتر یادداشت نیز به انجام بهتر این کار به او کمک خواهد کرد. به او یاد بدهیم که بعد از انجام هرکدام از وظایفش کنار آن یک علامت با رنگ دیگری بزند و خودش را تشویق کند.
نکته : هرگز به او نگوییم که روی اسم کارهای انجام شده خط بکشد زیرا خط کشیدن باعث عصبانیتی ثانیه ای در او می شود. او باید پس از انجام کار ها از خود و عملکردش راضی و خوشحال باشد، نه این که فقط به خاطر رفع تکلیف آن را انجام دهد. زیرا اگر این گونه به کارها و وظایفش بنگرد به مرور زمان از برنامه ریزی و مدیریت زمان خسته می شود و انگیزه اش را ازدست می دهد.
همان طور که بچه ها بزرگتر می شوند زندگی آن ها شلوغ تر و مستقل تر می شود، روابط بیرونی آنان گسترده تر و معاشرت آنان با مردم بیشتر می شود و همین امر موجب شلوغی ذهن او می شود اینجاست که باید او را با تکنیک های بهتر و کاربردی تری آشنا کنیم که بتواند با نحوه انجام سریع تر و بهتر کارها زمانش را مدیریت کند تا احساس صلاحیت و کفایت بیشتری بکند، درنتیجه او از اعتماد به نفس بالاتری برخوردار خواهد شد.

۱.تهیه دفترچه یادداشت

برای او با سلیقه خودش دفترچه یادداشت و یا سالنامه تهیه کنیم. او را تشویق کنیم که وظایفش را درآن بنویسد و حواسش به گذر روزها و ساعت های زندگیش باشد.

۲.همنشینی با دوستانی که وقت شناس هستند

سعی کنیم به طور خیلی نامحسوس ازبین دوستان او دوستی را که از نظم و برنامه ریزی بیشتری پیروی می کند را انتخاب کرده و زمان هایی که او درخواست دارد با دوستانش باشد آن ها رادرکنارهم قرار بدهیم.

۳.جایزه دادن و تشویق کردن

وقتی که او وظایفش را درزمان مقرر انجام داد آن وقت زمانی را که اضافه آورده را به خودش اختصاص بدهیم که هرطوری که دوست دارد ازآن استفاده کند.

۴.استفاده از اپلیکیشن

اگر فرزند تان اجازه استفاده از تبلت و موبایل و کامپیوتر را دارد می توانید به راحتی از معرفی کردن نرم افزارهای مدیریت زمان برای او استفاده کنید که درجهان امروز هرروز مدل جدید و کاربردی از این اپلیکیشن ها به بازار می آید و برای بچه ها جذاب است.
نمونه ای از این اپلیکیشن ها رادراین جا معرفی می کنیم:

• OFFTIME
• MOMENT
• SPACE
• FLIPD
• STORY TASK
• و…

که هرکدام ازاین ها قابلیت های منحصر به فردی دارند که کودک می تواند با توجه به علاقه و نیاز خود آن را انتخاب و استفاده کند.

توجه توجه:
ازاین کارها جدا پرهیز کنیم:
امتناع از زیاده روی و اجبار
درامر آموزش و یادگیری مهارت ها در کودکان نه باید افراط داشته باشیم و نه تفریط، زیرا کودکان را به بیراهه می کشاند. سعی کنیم درهمه کار تعادل داشته باشیم و توانایی کودکان را درنظربگیریم. درکنار او باشیم و نه مقابل او تا باهم و با موفقیت به پیش برویم.
دخالت های بی مورد
پس از آن که راهکارهایی را پیشنهاد و آموزش دادیم و کودک عادت به برنامه ریزی و مراقبت از زمانش کرد، دیگر نباید خیلی دخالت کنیم و همه حرکاتش را زیر ذره بین بگذاریم. بلکه باید به او فرصت بدهیم تا به مرور خودش همه کارهایش را طبق برنامه ای مطلوب انجام دهد.
دخالت کردن والدین باعث از بین رفتن حرمت بین کودک و والدین می شود و موجب لجبازی درکودکان خواهدشد. پس جدا از این کار حذر کنیم. برای بهتر آموزش دادن به کودکان باید دوست و مربی او باشیم نه مدیر او، زیرا بچه ها از گفتمان های دستوری فراری هستند.

نتیجه گیری :

خودمان الگوی خوبی برای فرزندانمان باشیم.
اگر کودک با چشم خودش ببیند که ما برای گذر زمان ارزش قائل هستیم به مرور زمان او هم یاد خواهد گرفت پس الگوی بصری باشیم نه زبانی . برای این که کودکان ما هرکاری را بهتر یاد بگیرند لازم است که خودمان به حرف هایی که می زنیم عمل کنیم تا او به طور عملی آموزش ببیند. پس بهتر است که از تقویم خانوادگی استفاده کنیم که کودک شاهد انجام وظایف ما طبق نوشته های تقویمی باشد و از آن الگو بگیرد. اگر ما الگوی مناسبی برای آنان باشیم دیگر نیازی به نصیحت کردن و سخت گیری نخواهیم داشت.
وسخن آخر، باید این نکته را مدنظرقرار بدهیم که کودکان، آینده سازان کشور هستند. سعی کنیم برای تربیت صحیح آن ها و آموزش مهارت های مختلف مخصوصا مدیریت زمان، هزینه کنیم و وقت بگذاریم تا آینده روشنی درانتظار آن ها و کشور باشد.
شهراد اول مرداد ماه 1401