چگونه بر استرس خود غلبه کنیم؟

سلام بابک نیک نژاد هستم مدرس مهارت های فردی. در این مقاله می خوام در خصوص استرس با شما صحبت کنم. می خوام برای شما تعریف کنم که استرس چه تاثیری بر روی زندگی من گذاشت. زمانی که من با مقوله استرس زیاد آشنا نبودم اجازه می دادم که هر موضوع کوچکی باعث به وجود آمدن استرس بشه توی زندگی من، یا به قولی من استرس رو دعوت می‌کردم به زندگی خودم. جوان تر که بودم تحمل این مسایل برای من بسیار راحت بود اما بعد از گذشت مدتی به این نتیجه رسیدم که چرا اجازه میدم که به سادگی، حتی برای موارد کوچک و بی اهمیت استرس بگیرم؟ مثلاً در شرکتی که من کار می‌کردم، مشکلاتی بر سر راه صادرات محصولمان به وجود آمد (در این رابطه در مقاله اول مفصل توضیح دادم) که این موارد خارج از کنترل من بود، دچار استرس شدیدی شده بودم آخه بحث بر سر درآمد شرکت و همچنین حیثیت کاری من بود، اما بعدأ سعی کردم که این موضوع را مدیریت کنم. یادمه یک بار که بخاطر شرایط بوجود آمده، فشار کاری بسیار زیادی را متحمل شده بودم. این استرس به حدی بالا بود که باعث شد تا من دچار حمله عصبی بشم و برای چند روزی میهمان بیمارستان باشم. توی اون چهار، پنج روزی که من بیمارستان بودم با خودم فکر کردم که اگر که قرار باشه استرس اینجوری من رو از پا دربیاره نباید اجازه بدم هیچ استرسی وارد زندگیم بشه از اون به بعد روی خودم کار کردم و سعی کردم که دور استرس رو خط بکشم – البته استرس دور من رو خط نکشید 😊 – و کمتر پذیرای استرس باشم. البته بعضی موارد هستند که کلا خارج از کنترل ما هستند. ما می تونیم کاری بکنیم که این موضوعات را پیش‌بینی بکنیم و قبل از اینکه دچار استرس بشیم مساله را حل کنیم یا آن را ملایم تر کنیم.

نکات بسیار خوبی در این رابطه در کتاب پاکسازی ذهن نوشته آقای جان ویلیامز آمده است. ما در مورد موضوعات کوچک هم ممکنه استرس بگیریم و فکر می کنیم که این استرس های کوچک زیاد مهم نیستند. همین استرس‌های کوچک، باعث میشه کم کم جمع بشه و فشار زیادی بر اعصاب و سلامتی ما وارد بشه که مصداق این ضرب المثله: “قطره قطره جمع گردد وانگهی دریا شود“. همانطور که پزشکان گفتند استرس مادر تمام بیماری هاست. بنابراین ما باید سعی کنیم تا حد امکان از از بروز استرس جلوگیری بکنیم.

ما می تونیم ذهن خودمون رو کترل کنیم اما هیچ کنترلی بردنیای بیرونی خودمون نداریم. ما خیلی به ذهن و حافظه خودمون متکی هستیم. هر روز برای فکر کردن، پردازش اطلاعات، ذخیره سازی خاطرات، به یاد آوردن نام ها، اماکن و … از مغز خودمون استفاده می کنیم. ما خیلی به مغز خودمون تکیه می‌کنیم. حتی وقتی در خواب هستیم مغز ما در حال فعالیته. مغز در هنگام خواب به پردازش تمام خاطرات روز می پردازه و مسیرهای جدیدی را برای ذخیره سازی این خاطرات بوجود میاره.  از آنجا که روزانه اطلاعات زیادی به ذهن خودمون وارد می کنیم و خودمون رو به طور دائم لبریز از استرس می کنیم، یک مسأله برای همه ما به وجود میاد که در این مورد همگی اشتراک داریم و اون هم انباشتگی ذهنیه. وقتی که ذهن ما دچار انباشتگی میشه، تفکر شفاف به منظور تمرکز بر روی موضوعی که در دست داریم بسیار مشکل میشه. خودمون رو در شرایطی می‌بینیم که در حال کار بر روی یک مسئله هستیم اما ذهن ما درگیر مسائل دیگه ایه. این مشکل در مواقعی که ما کارهای مختلفی برای انجام دادن داریم کاملا مشهوده و زمانی به ما آسیب میرسونه که سعی می کنیم در محل کارمون بهره وری بالایی داشته باشیم اما ذهنمون به ما اجازه تمرکز بر روی کار یا پروژه ای که در دست اقدام داریم رو نمیده. حافظه ما فقط به این دلیل که چیزهای زیادی تو ذهنمون داریم در هم بر هم و مبهمه. می بایستی برای پاکسازی ذهن خودمون یعنی انباشتگی زدایی قدم هایی برداریم تا از استرس هایی که حاصل یک ذهن انباشته از افکار خاطرات و اطلاعات زیادیه خلاص بشیم.

برای رهایی از استرس چه کار هایی باید انجام داد؟

در وهله اول باید درک کنیم که چرا ذهن ما دچار انباشتگی شده. در زندگی روزمره به آسانی فراموش می‌کنیم که باید گاهی سرعت انجام کارها را کمتر کنیم یا به خودمان زنگ تفریح بدیم . ما داده های مختلفی را به ذهن از قبل پر شده خودمون اضافه می‌کنیم که اغلب هیچ ارتباطی با کاری که در حال انجام آن هستیم ندارد. ساعت هایی که هر روز توی اینترنت می گذرانیم به علاوه برنامه‌های تلویزیونی که قبل از خواب تماشا می کنیم هم در نظر بگیریم. تمام استرسی که در محل کار خودمون داریم رو هم اضافه کنیم. اگر در حال تحصیل هم باشیم که اطلاعات بیشتری به ذهن ما اضافه میشه و ذهن ما نیاز به پردازش آنها داره.

 اختلالات خواب یکی از شایع‌ترین علائمیه که هنگام انباشتگی ذهنی آن را تجربه می کنیم. ذهنمون بدون توجه به خستگی به کار خودش ادامه میده و از خاموش شدن امتناع میکنه. بسیاری از افراد در این شرایط فکر می‌کنند که دچار بیماری بی خوابی شده اند اما در حقیقت فقط ذهنی انباشته از مسائل و موضوعات مختلف باعث این بی خوابی شده. به محض اینکه به این نتیجه رسیدیم که دچار انباشتگی ذهنی شدیم باید اقدام به پاکسازی ذهن خودمون بکنیم. به آهستگی و با چند نفس عمیق شروع کنیم. برای آرامش ذهن و کاهش سطح استرس و همچنین بهبود تمرکز از تنفس عمیق کمک می گیریم. سپس کاغذ و قلم برمی داریم و هرچی که داخل ذهنمون وجود داره رو یادداشت می کنیم.

چند راه کاربردی برای غبله بر استرس

*باید هر سری فقط بر روی یک کار تمرکز کرد و پس از خاتمه بر روی کار دیگری تمرکز کرد. در آن واحد نمیشه بر روی دو یا چند کار تمرکز کرد. چرا که این خاصیت مغزه. به عنوان مثال اگر ما دو کار را در آن واحد انجام دهیم هم بهره وری ما پایین میآد و هم اینکه ذهن ما نمی تونه فقط بر روی یک کار متمرکز باشه. حقیقت اینه که مغز ما واقعا چند وظیفه ای نیست و باید تصمیم بگیریم کارها را گام به گام انجام بدیم و بر روی یک پروژه خاص تمرکز کنیم و بعد از انجام آن به سراغ کار بعدی بریم، به این ترتیب آنها بسیار دقیق تر و با کیفیت تر انجام خواهد شد.

“از قدیم گفتند: یک کاره، همه کاره و همه کاره هیچ کاره!”

*باید برنامه زمان‌بندی شده به همراه فهرست فعالیت های روزانه تهیه کنیم. باید کار ها و  پروژه ها رو تقسیم‌بندی کنیم و آن ها رو هم به وظایف کوچکتر.  به این روش می توانیم اولویت بندی بهتری داشته باشیم و مطمئن بشیم می توانیم کارها را به ترتیب انجام بدیم.

*می بایستی عوامل حواس پرتی را از خود دور کنیم. ابتدا باید از خود بپرسیم که عوامل حواس پرتی برای ما چه چیزهایی هستند و اگر مرتب ایمیل خودمون رو چک می کنیم، صفحه ایمیلمون رو ببندیم. بسیاری از ما به شبکه‌های اجتماعی اعتیاد پیدا کرده ایم. باید تلفن همراه خودمون رو حالت بی صدا قرار داده یا زنگ اعلام پیام جدید را غیر فعال کنیم. تلفن همراه مان را برعکس روی میز بگذاریم و آن را از خودمون دور کنیم که زمانی که به  کار مشغول شدیم بی اراده و از روی عادت به تلفن همراهمون نگاه نکنیم.

*وقایع بد و ناگوار گذشته رو فراموش کنیم. خیلی از ما انسان ها عادت داریم که روی اتفاقات گذشته خودمون بمونیم و به قول معروف روی آن ها قفل کنیم. به  یاد آوردن این اتفاقات علاوه بر اینکه دردی از ما دوا نمیکنه باعث انباشتگی بیش از حد ذهن ما میشه و همونطور که در بالا توصیح دادم این انباشتگی ذهنی باعث ایجاد مسایل مختلفی برای ما و سلامتیمون میشه و باید هر چه سریع تر برطرف بشه.

*پاکسازی ذهن توسط مدیتیشن. تمرین سنتی این تکنیک قرن‌هاست که توسط راهبان مورد استفاده قرار میگیره و امروزه میلیون‌ها نفر به صورت روزانه به انجام این تمرینات می‌پردازند تا پاکسازی و شفاف سازی ذهن خودشون رو تضمین کنند و از انباشتگی ذهنی در طول روز و در زمانی که نیاز به تمرکز دارند، دور بمونند.